Status: publish Date: 2019-10-02 22:45:42 Link: https://goodgrid.nl/top-down-omarmen-van-bottom-up-initiatief/ Common Ground krijgt nu ook top-down tractie. Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) had Common Ground al even omarmd door het te faciliteren. Nu doet zij nu ook haar inhoudelijke duiten in het zakje. VNG Realisatie heeft het gemeentelijke gegevenslandschap beschreven in de vorm van een informatie- en applicatiearchitectuur. Dat VNG als belangenvereniging een bottom-up beweging omarmt is tegelijk goed nieuws en spannend.
De Common-Ground-beweging werd op gang gebracht door de taskforce Samen Organiseren. Drijfveren waren de innovatie-belemmerende-spaghetti binnen Gemeenten, rondkopiëren van gegevens, monolitische systemen van monopolistische leveranciers en de komst van de AVG.
Common Ground begon enkele jaren geleden als een bottom-up initiatief van gemeenten die in het Samen-Organiseren-verband vonden dat het anders moest. Wat er anders moest is dat gemeenten samen het heft in eigen hand moesten nemen, ontkokeren van oplossingen en scheiden van gegevens en processen.
De Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) is in de kern een belangenvereniging voor alle gemeenten. VNG is een werkgeversvereniging die de CAO afsluit met vakorganisaties, maar ook een beleids- en lobbyorganisatie die in twee richtingen communiceert met “Den Haag”.
Tot 2018 was het Kwaliteitsinstituut Nederlandse Gemeenten (KING) onderdeel van VNG. KING was verantwoordelijk voor het opstellen van standaarden en het transparant maken van de naleving daarvan. Met het programma Gezamenlijke Gemeentelijke Uitvoering (GGU) kreeg KING meer uitvoerende verantwoordelijkheden. De taskforce Samen Organiseren werd bijvoorbeeld door KING gefaciliteerd. Om het samen optrekken van gemeenten in de informatievoorziening en -beveiliging te bestendigen is KING per 1-1-2018 omgedoopt naar VNG Realisatie.
Begin 2019 heeft VNG Realisatie Common Ground omarmd. In het Meerjarenprogramma GGU 2020-2024 hebben de leden een budget toegekend aan het doorontwikkelen van de Common Ground visie en de Samen Organiseren aanpak.
Een van de resultaten hiervan is dat de API’s die zijn ontworpen voor zaakgericht werken binnen Common Ground zijn aangewezen als de opvolger van Zaak- en Documentservices 1.1 (ZDS1.1). Dat geeft een belangrijk signaal aan de markt dat de nieuwe manier van denken en werken serieus te nemen is.
Daarnaast heeft VNG Realisatie het samenwerken door gemeenten, marktpartijen en andere geïnteresseerden ondersteund met faciliteiten zoals een locatie in Utrecht, aandacht op leveranciersbijeenkomsten, fieldlabs, etc.
De recente inspanning van VNG Realisatie die ik onder de aandacht wil brengen is de beschrijving van het Gemeentelijk Gegevenslandschap. Dit is een informatiearchitectuur die geënt is op de visie van Common Ground en de inzichten die opgedaan worden in de ontwikkeling van ideeën en (referentie-)componenten.
Common Ground krijgt tractie. Een visie op overheidsinformatie van een paar enthousiaste gemeenten had net zo goed in schoonheid kunnen sterven. Dat VNG Realisatie de beweging omarmt is een teken dat Common Ground volwassen wordt.
Common Ground is een prachtig voorbeeld van bottom-up innovatie. Een visie ontstaan vanuit de praktijk. En de oplossing wordt vormgegeven met methoden die rechtdoen aan die weerbarstige praktijk. Common Ground was er nooit gekomen als vooraf programma’s van eisen, functioneel en technisch ontwerpen en projectplannen opgesteld zouden zijn. Er zijn producten gemaakt op basis van onzekerheid en voortschrijdend inzicht. Door te experimenteren en belanghebbenden met verschillende perspectieven bij elkaar te zetten. Allemaal manieren van werken die relatief nieuw zijn in het publieke bestuur.
VNG is in zijn aard een politieke organisatie. Het is een belangenvereniging met de bijbehorende structuren voor zeggenschap en invloed. Dat VNG de manier van werken van Samen Organiseren en Common Ground omarmt zegt misschien iets over de volwassenheid van de beweging. Maar het zegt ook iets over de ambitie van VNG om een type organisatie te worden die weet om te gaan met onzekerheid en complexiteit. VNG verandert zelf mee door Common Ground te omarmen en Samen Organiseren zo’n centrale positie in het programma te geven. Top-down omarmen van een bottom-up beweging om inside-out te transformeren.
Het risico dat ik zie is dat de bottom-up beweging wordt doodgeknuffeld door top-down-denken. Het betekent dat iedereen die de waarden van Common Ground onderschrijft alert moet blijven op hoe er Samen Georganiseerd wordt. Dat betekent ook dat de informatiearchitectuur “Gemeentelijke Gegevenslandschap” niet gebracht moet worden als dé waarheid, maar als een ontwikkelende handreiking in “permanent beta”. We moeten blijven praten en experimenteren en onze inzichten continue blijven verwerken in de architectuur.
Bronnen die niet in links in de tekst zijn verwezen: