Status: publish Date: 2019-09-12 08:33:22 Link: https://goodgrid.nl/navigeren-op-onzekerheid-met-platforms/ Platforms zijn actueel. Meestal denken we bij het woord Platform aan techbedrijven die met een innovatieve functie een markt verstoren. Dat is het beeld aan de buitenkant omdat we er als consument de vruchten van plukken of in het nieuws lezen wat er keerzijde ervan is. Inmiddels schrijven we de succesvolle voorbeelden toe aan de “platformeconomie”. De ontwikkeling gaat echter breder en dieper dan alleen de bekende voorbeelden van techbedrijven. In dit artikel zet ik platforms en design thinking in de context van “wicked problems” en het VUCA-tijdperk. Waarom Platforms en Design een oplossing zijn in onzekere tijden.
Voordat ik betoog waarom platforms en design een oplossing zijn voor wat dan ook, is het zinnig om het ook eens te zijn over wat het is. In mijn laatste artikel heb ik het niet persé eenvoudiger gemaakt om aan te geven wat een platform is. Een platform is een manier van organiseren voor één of meer gemeenschappen, via uitwisseling van kennis of het doen van transacties en op basis van technologie in een bepaalde architectuur. Deze volzin wordt uitgewerkt in mijn voortschrijdende definitie.
Platforms als organisatievorm hebben als kenmerk dat ze wendbaar zijn. Die wendbaarheid is het gevolg van het betrekken van functies en arbeid uit de omgeving. Functies die niet tot de eigen kern behoren worden uitbesteed aan partners in de omgeving, waarbij de samenwerking door de toepassing van technologie naadloos verloopt. Voor arbeid kan hetzelfde gelden. Door werk op te splitsen in eenheden, kan het gedistribueerd worden onder een groep flexibele werkers. Dit is voordelig voor de organisatie omdat er met andere, flexibele overeenkomsten gewerkt kan worden. Maar het voorziet ook in een behoefte bij een groep mensen die flexibel en autonoom wil kunnen bepalen wanneer en voor wie ze werken.
Design Thinking is als de moeder van alle “Agile”. Overigens bedoel ik niet persé de wijze waarop IDEO Design Thinking invult, maar het generieke gedachtengoed. Kenmerkend hieraan is dat er gewerkt wordt vanuit een gedeeld begrip van de noodzaak onder alle belanghebbenden en met alle ruimte voor creativiteit en voortschrijdend inzicht. Dat betekent dat cyclisch werken met prototypes en experimenten essentieel is.
In de designbenadering onderzoeken we eerst het probleem met alle belanghebbenden. Vervolgens doen we onderzoekend kleine, incrementele interventies. Afhankelijk van het resultaat gaan we verder of passen we onze aanpak aan. Deze aanpak staat daarmee haaks op lange analyses, plannen en stuurgroepen.
https://www.ted.com/talks/tim_brown_urges_designers_to_think_big
Het acroniem VUCA duidt problematiek van onze huidige tijd. VUCA staat voor Volatile, Uncertain, Complex en Ambigious. De term is in de jaren ’90 bedacht in Amerikaanse miliatiaire kringen om de omstandigheden van hun strijd in het midden-oosten te beschrijven. Gaandeweg bleek de term ook toepasbaar buiten de context van strijd. Vervolgens wordt nu de term ook toegepast op problematiek in het bepalen van strategie in organisaties.
VOLATILE - Er was een tijd waarin strategische plannen van 80 tot 100 pagina’s werden opgesteld in de stellige overtuiging dat de wereld er over 5 jaar zou uitzien en zou functioneren als vandaag. Ik geloof niet dat er vandaag nog dergelijke plannen worden opgesteld in organisaties waar tijd een schaars goed is. Om in open deuren te spreken; verandering is de enige constante. Het is niet meer te voorspellen hoe onze omgeving er over een paar jaar uitziet. We gingen een paar jaar geleden met data en persoonsgegevens om op een manier die nu volstrekt onacceptabel wordt geacht. Met de komst van technologie zijn mogelijkheden én verwachtingen op een dramatische manier veranderd.
COMPLEX - Hoe vluchtig omstandigheden ook zijn, uiteindelijk moet er een besluit tot handelen worden genomen. Veranderlijke omstandigheden zijn één, de complexiteit van de informatie op basis waarvan besluiten genomen moet worden is nog wat anders. Onze wereld wordt groter in de zin van informatie en kleiner in de zin van bereikbaarheid. Gegevens komen komen overal vandaan, maar zijn niet perse congruent en vaak moeilijk te interpreteren. Niet zelden moeten we besluiten nemen in omstandigheden en met informatie waarmee we eigenlijk niet of nauwelijks bekend zijn.
UNCERTAIN - Ondertussen blijven consequenties van onze besluiten onzeker. Waar vroeger misschien besluiten wat vaker duurzaam waren, moeten we nu vaker besluiten nemen waar we op terug kunnen komen. Hulpmiddelen als Scenario Planning gaan voor een deel wel in op deze problematiek, maar het gaat ook te ver om te denken dat daarmee de controle terug is.
AMBIGUITY - Tenslotte is informatie en zijn omstandigheden steeds vaker moeilijk te duiden. De tijd dat een groep mensen een gedeeld perspectief had, is met de verplintering van maatschappelijke en politieke opvattingen ook verloren gegaan. Tegelijkertijd is informatie op zo’n enorme en enorm gedetailleerde schaal aanwezig dat er argumentatie bestaat voor alle opvattingen.
Deze VUCA kenmerken zijn ook zichtbaar binnen organisaties. Het is onmogelijk om een taai vraagstuk eenduidig en volledig te beschrijven of begrijpen. Belanghebbenden hebben allemaal een ander perspectief en bovendien maar zicht op een deel. Als we te lang doen over het eens worden is het vraagstuk zelf veranderd of het perspectief bij een deel van de belanghebbenden. Een poging tot oplossing kan een nieuwe uiting van het probleem laten bovendrijven of het probleem zelfs erger maken.
Overigens vindt er ook nog discussie plaats of VUCA nou echt iets is van de laatste jaren. Zo wordt er betoogd dat zaken als pandemieen en grote uitvindingen de (be)leefwereld vroeger net zo VUCA maakten als nu. Wat mij betreft maakt het de noodzaak ermee te navigeren niet minder. Ondertussen ontwikkelt technologie zich exponentieel. Een van de resultaten daarvan sis dat ons blikveld breder en gedetailleerder is geworden. Dat zijn toch zeker redenen voor een toenemen graad van veranderlijkheid, onzekerheid, complexiteit en ambiguiteit.
Eddie Obeng vertelt leuk over VUCA door te stellen dat we wakker zijn geworden in een nieuwe wereld zonder door te hebben dat het en wat er veranderd is.
https://www.ted.com/talks/eddie_obeng_smart_failure_for_a_fast_changing_world
Problemen die voortkomen uit de VUCA aspecten zijn niet op te lossen. Voor een oplossing moet de opgave te begijpen zijn. Dit soort problemen hebben voor verschillende belanghebbenden een andere betekenis en een andere uitleg. Rittel en Webber muntten in 1973 de term “Wicked problem”. In 1999 publiceerde Dave Snowden het Cynefin framework waarin vraagstukken van verschillende complexiteit een plek krijgen. Wicked problems komen in zijn raamwerk min of meer overeen met “complex”. In het Nederlands spreken we ook wel over “taaie vraagstukken”.